تحصیل در یک کشور پیشرفته و صنعتی مثل آلمان می‌تواند یک دستاورد بزرگ باشد. به لطف اقتصاد قدرتمند، تحصیل رایگان در دانشگاه‌های معتبر، هزینه زندگی پایین و آینده شغلی روشن، تحصیل در آلمان یکی از گزینه‌های محبوب بین دانشجویان بین‌المللی از سراسر جهان است. این موضوع موجب شده تا آلمان به عنوان یکی از کشورهای سرآمد دنیا در پذیرش دانشجو مطرح شود. اقدام برای اخذ پذیرش (Apply) از دانشگاه های آلمان نیاز به مطالعه دقیق و بررسی کامل فرآیند ارسال مدارک تحصیلی به دانشگاه مربوطه را دارد. ذکر این نکته حائز اهمیت است که هر دانشگاه ممکن است مدرک خاصی را بر اساس نوع رشته انتخابی درخواست کند. بنابراین بهترین مرجع جهت اپلای برای دانشگاه های آلمان، وبسایت رسمی دانشگاه‌ها است. در این مقاله به مراحل اپلای برای دانشگاه های آلمان شامل انتخاب دوره تحصیلی و دانشگاه، فراهم کردن مدارک مورد نیاز جهت اپلای برای دانشگاه های آلمان از جمله گواهی تمکن مالی، اقدام برای اخذ پذیرش از دانشگاه های آلمان، دریافت ویزای تحصیلی آلمان، پیدا کردن محل مناسب برای اقامت و ثبت نام در دانشگاه خواهیم پرداخت.

مراحل اپلای برای دانشگاه های آلمان

به طور کل به عنوان یک دانشجوی بین‌المللی برای اخذ پذیرش از دانشگاه های آلمان می‌بایست هفت مرحله زیر را انجام دهید تا فرآیند اپلای با مشکل مواجه نشود.

1. انتخاب دوره تحصیلی و دانشگاه
2. بررسی و فراهم کردن تمامی مدارک مورد نیاز
3. گواهی تمکن مالی
4. اقدام برای اخذ پذیرش
5. گرفتن ویزای تحصیلی
6. پیدا کردن محل مناسب برای اقامت
7. ثبت نام در دانشگاه

بدون شک اگر قصد اپلای برای دانشگاه های آلمان را داشته باشید، می‌بایست مراحل بالا را به دقت مورد بررسی قرار دهید. در ادامه به توضیح مراحل بالا خواهیم پرداخت.

انتخاب دوره تحصیلی و دانشگاه

اولین مرحله برای اخذ پذیرش و اپلای برای دانشگاه های آلمان، جستجو بین هزاران رشته و صدها دانشگاه آلمان است. برای اینکه بتوانید بهترین رشته و دانشگاه متناسب با علاقه خود را پیدا کنید، می‌بایست زمان زیادی را صرف مطالعه و بررسی کامل دانشگاه‌ها کنید. پیشنهاد می‌شود این کار را سه یا چهار ماه پیش از پایان مهلت ارسال مدارک (ددلاین دانشگاه های آلمان) انجام دهید. می‌توانید با مراجعه به وبسایت مؤسسه مبادلات آکادمیک آلمان (یا به اختصار DAAD) از رشته‌های تحصیلی (بیش از ۲۰۰۰ رشته) آگاهی پیدا کنید. قابل ذکر است که بیش از ۱۳۸۹ دوره تحصیلی به زبان انگلیسی در دانشگاه های آلمان ارائه می‌شود.

متأسفانه امکان تحصیل به زبان انگلیسی در مقطع کارشناسی در دانشگاه های آلمان بسیار محدود است. با این وجود در برخی از رشته‌ها در مقطع کارشناسی امکان تحصیل به دو زبان انگلیسی و آلمانی وجود دارد. به طور معمول در این دوره‌ها در ترم‌های اول و دوم، زبان تدریس انگلیسی است و در ترم‌های بالاتر به زبان آلمانی تغییر می‌کند.

یکی دیگر از نکات مهمی که می‌بایست در انتخاب دانشگاه مورد نظر به آن دقت کنید، رتبه دانشگاه است. می‌توانید با مراجعه به وبسایت‌های مطرح و معتبر مثل (QS World University Rankings by Subject) یا (Times Higher Education World University Rankings) از رتبه جهانی دانشگاه مطلع شوید و آن را با دیگر دانشگاه‌ها مقایسه کنید.

شرایط اپلای برای دانشگاه های آلمان

بعد از پیدا کردن رشته مورد علاقه و دانشگاه مورد نظر، نوبت ارسال مدارک برای کمیته پذیرش دانشگاه است. اما پیش از اقدام برای اخذ پذیرش می‌بایست تمامی مدارک مورد نیاز برای ارسال به دانشگاه را تهیه و آماده داشته باشید. برای اینکار باید به سایت دانشگاه مورد نظر مراجعه کنید و در بخش الزامات پذیرش اقدام به فراهم کردن این مدارک کنید. توجه داشته باشید شرایط ورود به هر دانشگاه بسته به دانشگاه و نوع دوره انتخابی ممکن است متفاوت باشد، بنابراین توصیه می شود بخش (admission requirements) را چندین بار مطالعه کنید. برای جلوگیری از هرگونه مشکل، بهتر است تمامی مدارک را پیش از باز شدن پنجره اپلای آماده داشته باشید. هرگونه مشکل در مدارک ارسالی و عدم زمانبدی مناسب جهت ارسال مدارک به رد درخواست شما منجر می‌شود.

مدارک مورد نیاز در مقطع کارشناسی

همان طور که در بالا به آن اشاره شد بیشتر دوره‌های آموزشی در دوره کارشناسی در کشور آلمان به زبان آلمانی تدریس می‌شود. مقطع کارشناسی در آلمان چهار سال است و متقاضیانی که قصد تحصیل در این مقطع را دارند، باید دارای مدرک دیپلم باشند. از جمله مدارک مهم دیگر برای اپلای، داشتن مدرک زبان آلمانی B1 یا B2 است. در حالت کلی این مدارک به شرح زیر است:

• ترجمه رسمی مدرک دیپلم دبیرستان (و پیش‌دانشگاهی) به همراه ریزنمرات
• قبولی در دانشگاه سراسری (قبلولی در مقطع کارشناسی روزانه و یا شبانه)
• مدرک دوره زبان آلمانی و یا انگلیسی (با توجه به زبان رشته تحصیلی)
• قبولی در امتحان ورودی دانشگاه و گذراندن یک دوره یک ساله در کالج

متقاضیان تحصیل در مقطع کارشناسی در آلمان، باید پیش از ورود به دانشگاه، دوره یک ساله کالج را در این کشور بگذرانند. دوره‌های کالج دانشجویان را برای ورود به دانشگاه های آلمان آماده می‌کنند و این آموزش زبان آلمانی را نیز شامل می‌شود. البته کسانی که سال اول دانشگاه را در دانشگاه‌های ایران (سراسری یا آزاد) گذرانده‌اند یا مدرک کاردانی دارند، می‌توانند مستقیماً برای دوره کارشناسی در آلمان اقدام کنند. برای پذیرش دوره کالجِ پیش از کارشناسی در آلمان، داشتن مدرک دیپلم (و پیش‌دانشگاهی) الزامی است. حداقل سطح زبان مورد نیاز برای کالج‌ها و اخذ ویزای تحصیلی، مدرک B2 زبان آلمانی است. می‌توانید برای کسب اطلاعات بیشتر به صفحه مدرک زبان آلمانی برای پذیرش دانشگاه های آلمان مراجعه کنید.

مدارک مورد نیاز در مقطع کارشناسی ارشد

دوره کارشناسی ارشد در دانشگاه های آلمان ۵/۱ تا ۲ سال (۳ یا ۴ ترم) به طول می‌انجامد. در هنگام اپلای کردن برای دانشگاه، می‌بایست به این نکته توجه کرد که رشته‌های تحصیلی در مقطع کارشناسی ارشد در آلمان به دو دسته تقسیم می‌شوند و هزینه تحصیل با توجه به نوع رشته انتخابی، متفاوت است. این دو دسته به شرح زیر است:

• رشته‌های Consecutive: این دسته از رشته‌ها مرتبط با رشته تحصیلی فرد در مقطع کارشناسی بوده و تحصیل در آنها رایگان است.
• رشته‌های Non-consecutive: این دسته از رشته‌ها لزوماً با رشته تحصیلی فرد در مقطع کارشناسی مرتبط نیستند. در حقیقت این دسته از رشته‌ها برای افرادی مناسب است که به دنبال یادگیری مهارت‌های جدید هستند. به طور متوسط هزینه تحصیل در رشته‌های Non-consecutive برابر ۵۰۰ یورو در هر ترم (نیم‌سال تحصیلی) بوده که این هزینه در بعضی دانشگاه‌ها بیشتر است. برای تحصیل در این دسته از رشته‌ها علاوه بر مدرک کارشناسی، سابقه کار عملی و حرفه‌ای نیز مورد نیاز است.

می‌توانید برای اطمینان از مرتبط بودن رشته تحصیلی خود در مقطع کارشناسی و رشته انتخابی در مقطع کارشناسی ارشد، با دانشگاه مکاتبه کنید.

به طور کلی اگر قصد اپلای برای دانشگاه های آلمان در مقطع کارشناسی ارشد را دارید، می‌بایست مدارک زیر را تهیه کنید:

• گواهی دیپلم به همراه ریزنمرات (ترجمه رسمی با مهر وزارت علوم و دادگستری)
• گواهی پایان دوره پیش‌دانشگاهی به همراه ریزنمرات (ترجمه رسمی با مهر وزارت علوم و دادگستری)
• مدرک دوره کارشناسی به همراه ریزنمرات (ترجمه رسمی با مهر وزارت علوم و دادگستری)
• مدرک زبان انگلیسی و یا آلمانی (با توجه به رشته مورد نظر)
• روزمه تحصیلی
• توصیه نامه تحصیلی
• انگیزه نامه تحصیلی
• تمکن مالی (در صورت درخواست دانشگاه)
• کپی پاسپورت امضا شده (صفحه اول)

پیش از ارسال مدارک دقت داشته باشید که برخی از دانشگاه های آلمان، تنها مدارکی را مورد بررسی قرار می‌دهند که مورد تأیید سفارت آلمان در تهران باشند.

گواهی تمکن مالی بانک

برای اخذ پذیرش برخی از دانشگاه های آلمان و همچنین برای گرفتن ویزای تحصیلی، ملزم به ارائه گواهی تمکن مالی هستید. این گواهی نشان می‌دهد که شما به عنوان یک دانشجوی بین‌المللی می‌توانید هزینه‌های زندگی خود را در مدت تحصیل در این کشور تأمین کنید. مبلغ این تمکن مالی در حدود ۸۷۰۰-۱۰۰۰ یورو در یک سال است. برای دریافت گواهی تمکن مالی، باید این مبلغ را به حساب خود واریز کنید و بعد از گرفتن پرینت حساب همراه با مهر بانک آن را ترجمه رسمی کنید.

با توجه به اینکه داشگاه‌های آلمان رایگان هستند، هزینه زندگی در این کشور بسته به نوع و روش زندگی شما دارد. به طور معمول هر دانشجو در ماه باید مبلغی معادل ۸۵۰ یورو که شامل هزینه‌ اجاره مسکن، هزینه‌های دانشگاه و هزینه غذا و پوشاک است، در نظر بگیرد. یکی از مزایای تحصیل در کشور آلمان دریافت بورس تحصیلی است که می‌تواند کمک شایانی برای تأمین هزینه‌های زندگی باشد. بورس‌های تحصیلی دانشگاه های آلمان انواع مختلفی دارند. برای کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید به صفحه بورسیه های تحصیلی در آلمان مراجعه کنید.

اقدام برای اخذ پذیرش از دانشگاه های آلمان

بعد از کامل کردن مدارک تحصیلی و چک کردن دوباره آنها، نوبت اپلای کردن برای رشته مورد علاقه در دانشگاه مورد نظر است. برای اخذ پذیرش در بیشتر دوره‌های آموزشی می‌بایست به صورت مستقیم اپلای کنید. یعنی باید مدارک خود را به صورت آنلاین به دانشگاه و بخش (international office) ارسال کنید. همچنین می‌توانید به سایت www.uni-assist.de مراجعه کنید که یک پورتال پذیرش متمرکز برای دانشجویان بین‌المللی از سراسر جهان است. البته نباید از بیان این نکته غافل شد که این پورتال برای تمامی دانشگاه های آلمان قابل استفاده نیست.

برای افزایش شانس اخذ پذیرش از دانشگاه های آلمان، بهتر است برای چنیدن دانشگاه مختلف اپلای کنید. اما نباید در این کار افراط کنید چون ممکن است در هنگام ارسال مدارک با مشکل مواجه شوید. اگر برای دوره کارشناسی اقدام می‌کنید، می‌توانید ۱۰ الی ۱۵ دانشگاه را هدف قرار دهید و اگر برای دوره کارشناسی ارشد اقدام می‌کنید بهتر است ۵ الی ۱۰ دانشگاه را مدنظر بگیرید. می‌توانید برای دانشگاه‌هایی اپلای کنید که دارای بالاترین رتبه در اعطای پذیرش به دانشجویان بین‌المللی باشند. برای مثال دانشگاه آزاد برلین (Free University of Berlin) که یکی از دانشگاه‌های مطرح آلمان است، هر ساله بیش از ۳۰۰۰۰ درخواست پذیرش دریافت می‌کند که از این تعداد بالای درخواست، تنها حدود ۴۰۰۰ دانشجو اجازه تحصیل در این دانشگاه را دریافت می‌کنند. در میان دانشگاه های آلمان، دانشگاه لودویگ ماکسیمیلیان مونیخ به عنوان یکی از قدیمی‌ترین دانشگاه های آلمان، دارای رتبه بالایی در اعطای پذیرش به دانشجویان بین‌المللی (۵۵%) است. البته باید به این موضوع توجه داشت که شانس پذیرش شما عمدتاً به دوره‌ای که انتخاب می‌کنید و میزان تقاضا برای آن رشته بستگی دارد. در این دانشگاه، رشته‌هایی مثل داروسازی و روانشناسی دارای کمترین میزان شانس پذیرش هستند زیرا تعداد متقاضیان تحصیل در این رشته‌ها بسیار زیاد است. اما در رشته‌هایی مثل ریاضی و فیزک شانس دریافت پذیرش از این دانشگاه به مراتب بالاتر است. از دیگر دانشگاه‌های معتبر آلمان که دارای رتبه بالایی در اعطای پذیرش هستند، می‌توان به دانشگاه فنی برلین (۶۰%) و دانشگاه فرایبورگ (۳۳%) اشاره کرد.

در بسیاری از دانشگاه های آلمان، امکان درخواست پذیرش دو بار در سال وجود دارد. شما می‌توانید هم در ترم تابستان و هم در ترم زمستان جهت اپلای اقدام کنید. در حالت کلی زمان درخواست پذیرش برای ترم زمستان تا ۱۵ جولای و زمان اخذ پذیرش برای ترم تابستان تا ۱۵ ژانویه است. با این وجود بازه زمانی درخواست پذیرش از دانشگاه های آلمان با هم متفاوت است و حتی ممکن است در یک دانشگاه مشخص، زمان اپلای برای دوره‌های آموزشی مختلف یکسان نباشد. بنابراین این نکته بسیار حائز اهمیت است که مدارک تحصیلی خود را در زمان مشخص شده توسط دانشگاه بر اساس رشته انتخابی ارسال کنید.

پیشنهاد می‌شود مدارک مورد نیاز را حداقل شش هفته پیش از پایان مهلت مورد نظر به دانشگاه ارسال کنید. این کار به شما این اطمینان را می‌دهد در صورت ناقص بودن مدارک و یا درخواست مدرک اضافی، شما زمان کافی برای تصحیح و یا ارسال دیگر مدارک را داشته باشید.

منتظر جواب درخواست پذیرش باشید!!

به محض ارسال کامل مدارک برای دانشگاه، ایمیلی دریافت خواهید کرد که در آن دانشگاه تأیید می‌کند مدارک شما را دریافت کرده است. فرآیند بررسی مدارک توسط دانشگاه ممکن است یک الی دو ماه طول بکشد. ممکن است دانشگاه بعد از بررسی مدارک شما، احتیاج به مدرک دیگری برای اثبات ادعای شما مثلاً در رزومه تحصیلی یا کاری داشته باشد. بنابراین بهتر است در این مدت هوشیار باشید و مدرک درخواستی را سریع ارسال کنید.

گرفتن ویزای تحصیلی

بعد از انجام مراحل بالا و کسب موفقیت در اخذ پذیرش از دانشگاه های آلمان، می‌بایست برای درخواست ویزای دانشجویی اقدام کنید. به دلیل رقابت زیاد برای اخذ پذیرش از دانشگاه‌های دولتی آلمان، گرفتن ویزای تحصیلی از این کشور همواره سخت است و حتی ممکن است با وجود نامه پذیرش دانشگاه با رد ویزای تحصیلی مواجه شوید. این موضوع برای دانشجویانی که موفق به اخذ پذیرش از دانشگاه شده‌اند، می‌تواند بسیار ناامید کننده باشد. بنابراین بهتر است پیش از حضور در جلسه مصاحبه برای دریافت ویزای تحصیلی آلمان خود را به طور کامل آماده کنید و از نحوه سؤالات و پاسخ‌های صحیح آگاهی کامل داشته باشید. تسلت شما در زمان مصاحبه یکی از فاکتور‌های اساسی و مهم است که نشان می‌دهد شما از نظر بلوغ فکری، استقلال و توانایی‌های اجتماعی واجد شرایط تحصیل در آلمان هستید.

برخی از سؤالاتی که ممکن است از شما در زمانه مصاحبه پرسیده شود، به شرح زیر است:

• چرا می‌خواهید در آلمان ادامه تحصیل دهید؟
• برای چه رشته‌ای و در چه مقطعی درخواست پذیرش تحصیلی دادید؟
• چرا این رشته را برای ادامه تحصیل انتخاب کردید؟
• تحصیل در این رشته چه منافعی برای شما دارد؟
• چرا این دانشگاه را برای ادامه تحصیل انتخاب کردید؟
• ترجیح می‌دهید پس از پایان تحصیل در آلمان، در این کشور بمانید یا به کشور خود بازگردید؟

بنابراین این موضوع بسیار حائز اهمیت است که شما در روز مصاحبه بهترین عملکرد را از خود نشان دهید و با اعتماد به نفس کامل به سؤالات پرسیده شده پاسخ دهید. با این حال احتمال رد درخواست ویزای تحصیلی شما وجود دارد. اگر این اتفاق ناراحت کننده رخ داد، دلسرد نشوید و از رؤیای خود دست نکشید. اعتراض دهید و اگر پاسخ مثبتی دریافت نکردید، دوباره تلاش کنید. تلاش دوباره نشان‌دهنده علاقه و میل زیاد متقاضی برای تحصیل در دانشگاه های آلمان است. این می‌تواند نکته مثبت و متقاعدکننده‌ای برای سفارت باشد. در هنگام مصاحبه، باید مدارک زیر را همراه داشته باشید:

• فرم درخواست (خوانا، تکمیل و امضا شده)
• عکس گذرنامه‌ای (سیاه و سفید یا رنگی که طی ۶ ماه اخیر گرفته شده باشد)
• گذرنامه معتبر (امضا شده به همراه دو کپی بر روی کاغذ A4 از صفحات ۲ و ۳)
• شناسنامه
• نامه پذیرش از دانشگاه و یا کالج موردنظر (یا دعوت‌نامه آزمون ورودی)
• نامه تمکن مالی (حداقل مبلغی معادل ۱۰۲۳۶ یورو در حساب بانکی به نام خودتان در ایران و یا نامه تمکن مالی فرد حامی در آلمان)
• مدارک تحصیلی به همراه ریزنمرات
• مدرک زبان (حداقل B2 آلمانی برای دوره‌های آلمانی‌زبان و حداقل آیلتس ۶ برای دوره‌های انگلیسی‌زبان)
• ارائه مدارک شغلی و فعالیت‌های دیگر در ایران (در صورت وجود)
• رزومه (امضا شده و به صورت جدول، با ذکر آدرس کامل، شماره تلفن و آدرس ایمیلی که مرتب چک می‌کنید)
• انگیزه‌نامه تحصیلی (امضا شده)
• مدرک بیمه درمان مسافرتی معتبر برای مدت مورد نظر (مدت اعتبار این مدرک ۹۰ روز است) (نیازی به ارائه این مدرک در زمان مصاحبه سفارت نیست و در زمان صدور ویزا لازم خواهد بود)

هزینه اخذ ویزای تحصیلی آلمان برابر ۷۵ یورو است که در روز تحویل مدارک باید همراهتان باشد. ویزای تحصیلی آلمان در ابتدا به مدت ۳ ماه معتبر بوده که افراد بعد از ورود به این کشور باید با مراجعه به اداره امور اتباع خارجه، نسبت به تمدید ۱ الی ۲ ساله ویزای خود اقدام کنند.

پیدا کردن محل مناسب برای اقامت

در صورت موافقت با درخواست ویزای دانشجویی از سفارت، می‌بایست برای تعیین محل زندگی خود در شهر مورد نظر اقدام کنید. دانشگاه های آلمان ظرفیت محدودی برای اسکان دانشجویان بین‌المللی دارند. بنابراین بیشتر دانشجویان ترجیح می‌دهند در منازل اشترکی زندگی کنند. بخش عمده‌ای از هزینه زندگی در آلمان شامل هزینه مسکن است که نسبتاً هزینه بالایی است. لازم به ذکر است که این هزینه تا حد زیادی به ناحیه و شهر مورد نظر بستگی دارد. اجاره مسکن در مونیخ، فرانکفورت، برلین، دوسلدورف و هامبورگ بالاترین هزینه و در برمن و لیپزیگ پایین‌ترین هزینه را دارد. بهترین راه برای پیدا کردن آپارتمانی مناسب در آلمان، مراجعه به مشاورین املاک است ولی اگر آگهی‌های تبلیغاتی را برای پیدا کردن آپارتمان انتخاب می‌کنید، به واژگان استفاده شده در تبلیغات دقت کنید. برای مثال در صورتی که در آگهی‌ آپارتمان موردنظر، از واژه ۴ اتاقه استفاده کرده باشد در حقیقت این آپارتمان ۲ اتاق‌خواب، ۱ هال و ۱ سالن غذاخوری دارد (آشپزخانه، راهرو و سرویس ها جزو اتاق‌ها محسوب نمی‌شوند). بر اساس قانون، پرداخت هزینه مربوط به مشاورین املاک بر عهده موجر (صاحب‌خانه) است. بنابراین پیش از عقد قرارداد شرایط مربوط به پرداخت هزینه مربوطه را با دقت مطالعه کنید.

بعد از پیدا کردن محل اقامت برای زندگی، شما می‌بایست برای ثبت نام در (residents’ registration office) یا (citizens’ bureau’) اقدام کنید تا بتوانید مراحل اقامت دانشجویی خود را کامل کنید.

ثبت نام در دانشگاه

‌ آخرین مرحله از فرآیند اپلای کردن، ثبت نام در داشگاه است. تنها بعد از ثبت نام در دانشگاه است که شما اجازه حضور در کلاس‌ها و امکانات دانشگاه را دریافت خواهید کرد.

مدارک لازم جهت ثبت نام در دانشگاه:

• پاسپورت به همراه ویزا یا اجازه اقامت
• فرم تکمیل شده ثبت نام
• سوابق تحصیلی
• نامه پذیرش
• مدارک نشان دهنده مهارت در زبان آلمانی یا انگلیسی
• شواهد بیمه درمانی قانونی در آلمان
• رسید پرداخت شهریه دانشگاه (مربوط به خدمات دانشجویی)

بعد از ثبت نام شما کارتی دریافت خواهید کرد که در واقع کارت شناسایی (International Student ID Card) شما در حین تحصیل در آلمان است. توسط این کارت دانشجویی شما می‌توانید از تخفیفات ویژه‌ای که برای دانشجویان در نظر گرفته شده، استفاده کنید. این تخفیفات شامل بازدید از جاذبه‌های توریستی، حمل و نقل و… می‌شود.

منبع:

www.studying-in-germany.org