خیلی‌ها به‌دنبال مهاجرت تحصیلی هستند؛ اما وقتی یک حساب سرانگشتی روی هزینه‌های تحصیل انجام می‌دهند، مأیوسانه تمام فکرها و برنامه‌هایشان به حسرت تبدیل می‌شود.

اگر هزینه‌های سنگین تحصیل در خارج بر روی برنامه‌های شما هم سایه انداخته، بورسیه تحصیلی بلیط ورود شما به کشورهای خارجی و ادامه‌تحصیل است. با وجود بورس‌های تحصیلی متنوع و مختلف، می‌توانید در کشور، دانشگاه و در رشتۀ دلخواهتان، بدون نگرانی دربارۀ هزینه‌ها به تحصیل مشغول شوید.

در ادامه همه چیز دربارۀ بورسیۀ تحصیلی در خارج را بررسی می‌کنیم؛ از انواع بورسیه گرفته تا بهترین کشورها برای اقدام و حتی نحوۀ جستجو برای بورسیه‌ها.

انواع بورسیه تحصیلی

آن چیزی که ما در ایران به آن بورسیۀ تحصیلی می‌گوییم، در معنای کُلی همان پولی است که به یک دانشجو برای تحصیل پرداخت می‌شود. این پول می‌تواند بخشی از هزینه‌های تحصیل و زندگی را پوشش دهد یا حتی کل آن را.

در خارج از ایران، بورسیه به انواع و اقسام مختلفی تقسیم می‌شود. در ادامه، یک نگاه کلی به انواع بورسیه‌های تحصیلی انداخته و بعد هم هر کدام را توضیح می‌دهیم.

انواع بورسیه تحصیلی

  • اسکالرشیپ (Scholarship)

توسط دانشگاه و سازمان‌های دولتی یا خصوصی اعطا می‌شود و انواع مختلفی دارد.

  • فاند (Fund)

بیشتر در مقطع دکترا پرداخت می‌شود.

  • جایزه (Award)

با توجه به عملکرد تحصیلی به‌صورت نقدی یا غیرنقدی پرداخت می‌شود.

  • وام (Loan)

توسط بانک‌ها و موسسات مالی و با شرایط بازپرداخت اعطا می‌شود.

  • گِرَنت (Grant)

معمولاً با توجه به شرایط مالی دانشجو پرداخت می‌شود.

  • فِلوشیپ (Fellowship)

معمولاً در دوره‌های تحقیق‌محور ارشد و دکترا اعطا می‌شود.

  • دستیار تحقیق (RA)

به دانشجویان دستیار در پروژه‌های تحقیقاتی اعطا می‌شود.

  • دستیار تدریس (TA)

به دانشجویان دستیارِ استاد در تدریس اعطا می‌شود.

اسکالرشیپ (Scholarship) توسط دانشگاه و سازمان‌های دولتی یا خصوصی اعطا می‌شود و انواع مختلفی دارد.
فاند (Fund) بیشتر در مقطع دکترا پرداخت می‌شود.
جایزه (Award) با توجه به عملکرد تحصیلی به‌صورت نقدی یا غیرنقدی پرداخت می‌شود.
وام (Loan) توسط بانک‌ها و موسسات مالی و با شرایط بازپرداخت اعطا می‌شود.
گِرَنت (Grant) معمولاً با توجه به شرایط مالی دانشجو پرداخت می‌شود.
فِلوشیپ (Fellowship) معمولاً در دوره‌های تحقیق‌محور ارشد و دکترا اعطا می‌شود.
دستیار تحقیق (RA) به دانشجویان دستیار در پروژه‌های تحقیقاتی اعطا می‌شود.
دستیار تدریس (TA) به دانشجویان دستیارِ استاد در تدریس اعطا می‌شود.

در ادامه هر کدام از این بورسیه‌ها را بیشتر توضیح می‌دهیم:

اسکالرشیپ (Schholarship):

اِسکالِرشیپ متداول‌ترین نوع بورسیه تحصیلی در خارج است که می‌تواند توسط دانشگاه، سازمان‌های دولتی و حتی خصوصی به دانشجویان اعطا شود.

اسکالرشیپ می‌تواند به‌صورت جزئی (Partial Scholarship) یا به‌صورت کامل (Full Scholarship) باشد. در حالت جزئی فقط بخشی از هزینه‌ها را پوشش می‌دهد و در حالت کامل هم کل هزینه‌ها را.

اسکالرشیپ‌ها، با توجه به ماهیت و هدف، به چند دستۀ دیگر تقسیم می‌شوند که در زیر آن‌ها را معرفی کرده‌ایم.

  • بورسیۀ تحصیلی بر اساس شایستگی علمی (Merit-based Scholarships)

همان‌طور که از نام آن پیداست؛ این بورسیه معمولاً توسط دانشگاه و بر اساس عملکرد تحصیلی دانشجویان به آن‌ها اعطا می‌شود. در واقع یعنی هرچه‌قدر نمرات بالاتری بگیرید و عملکرد تحصیلی بهتری داشته باشید، شانس بیشتری برای گرفتن این نوع بورسیه دارید.

بورسیۀ توپولیتو (TOPoliTO) دانشگاه پلی‌تکنیک تورین یک نمونه از این نوع بورسیه تحصیلی است.

  • بورسیۀ تحصیلی بر اساس نیازهای مالی (Need-based Scholarships)

این نوع بورسیه هم معمولاً توسط دانشگاه و ارگان‌های دولتی و بر اساس شرایط مالی دانشجویان به آن‌ها اعطا می‌شود. اگر وضعیت مالی خوبی ندارید و هزینه‌های تحصیل و زندگی در خارج از کشور برای شما سنگین است، این نوع بورسیه می‌تواند گزینۀ خوبی برای شما باشد.

بورسیۀ استانی ایتالیا یک نمونه از این نوع بورسیۀ تحصیلی است که با بررسی مدارک مالی دانشجویان، مبلغی را به‌عنوان کمک‌هزینۀ تحصیلی به آن‌ها اعطا می‌کند. این بورسیه شرط معدل ندارد و به شما امکان تحصیل رایگان به زبان انگلیسی در دانشگاه‌های برتر ایتالیا را می‌دهد (اطلاعات بیشتر).

  • بورسیۀ تحصیلی بر اساس موقعیت جغرافیایی (Regioanl Scholarships)

این نوع بورسیه را می‌توان از دو جهت بررسی کرد. حالت اول بر اساس شرایط جغرافیایی کشور مقصد و حالت دوم بر اساس شرایط جغرافیایی دانشجو و البته قبل از مهاجرت.

برای حالت اول، نمونه‌ای بهتر از بورسیۀ استانی ایتالیا نمی‌توان مثال زد. در این حالت، هر منطقه یا استان ایتالیا، بر اساس شرایط و بودجۀ خود، مبلغی را به دانشجویان خارجی در حال تحصیل در همان منطقه یا ایالت پرداخت می‌کند.

در حالت دوم، کشور مبدا دانشجویان خارجی ملاک قرار می‌گیرد. مثلاً بعضی از بورسیه‌های تحصیلی خارجی فقط به متقاضیان کشورهای جهان‌سوم و فقیر مثل بعضی کشورهای آفریقایی اعطا می‌شود.

  • بورسیۀ تحصیلی بر اساس رشتۀ تحصیلی (Special Education Scholarships)

گاهی بعضی از دانشگاه‌ها و مؤسسات برای جذب دانشجو در بعضی رشته‌ها اقدام به اعطای بورسیه‌های تحصیلی می‌کنند. دلیل این کار هم می‌تواند متفاوت باشد؛ از کمبود متخصص در آن رشته گرفته تا خالی‌ماندن صندلی‌ها یا اهمیت بالای آن رشته در آینده.

مثلاً سازمان غیرانتفاعی AWIB هر ساله تعدادی بورسیه به خانم‌های فعال در حوزۀ کسب‌وکار و مدیریت اعطا می‌کند. این بورسیه یک بورس تحصیلی مبتنی بر رشتۀ تحصیلی است.

  • بورسیۀ تحصیلی بر اساس نوع دانشجویان (Student-specific Scholarships)

گاهی هم شرایط بورسیه تحصیلی در خارج به‌صورتی است که فقط به یک‌سری دانشجوی خاص پرداخت می‌شود. مثلاً بورسیه‌های مخصوص دانشجویان معلول، دانشجویان بی‌سرپرست یا حتی دانشجویان یک کشور خاص می‌تواند از این نوع باشد.

به‌عنوان مثال بورسیۀ Google Lime یک بورس تحصیلی مخصوص معلولانی است که در حوزۀ فناوری تخصص و توانایی دارند.

  • بورسیۀ تحصیلی بر اساس شرایط خاص (Special Circumstances Scholarships)

وجود مشکلات در زندگی اجتناب‌ناپذیر است! بعضی وقت‌ها دانشگاه‌ها و ارگان‌های خارجی با توجه به شرایط خاصی که در زندگی دانشجویان ایجاد شده، کمک‌هزینه‌هایی را به آن‌ها می‌دهند تا تحصیل این افراد تحت‌تاثیر قرار نگیرد.

فوت والدین، بروز بیماری‌های خطرناک، تصادف و مشکلات این‌شکلی چند نمونه از این شرایط خاص هستند. البته امیدواریم که هیچوقت این بورسیه را نگیرید!

  • بورسیۀ تحصیلی بر اساس تخفیف شهریه (Tuition-Waiver Scholarship)

بعضی از بورسیه‌های تحصیلی در خارج هم فقط پول شهریۀ دانشگاه یا حتی بخشی از شهریه را تسویه می‌کنند. هرچند این نوع بورسیه‌‌ها کل هزینه‌های تحصیل و زندگی را پوشش نمی‌دهند، اما برای دانشگاه‌هایی که شهریه آن‌ها مبلغ سنگینی‌ است، گزینۀ خیلی خوبی به‌حساب می‌روند.

فاند (Fund)

کلمۀ fund در لغت به‌معنای بودجه است و در عمل به مبلغی گفته می‌شود که به‌عنوان کمک‌هزینۀ تحصیلی به دانشجویان داده می‌شود. فاند معمولاً برای تحصیلات تکمیلی کاربرد دارد و به دانشجویان فعال در پروژه‌های تحقیقاتی دورۀ دکترا یا بعضی رشته‌های کارشناسی ارشد به‌عنوان دستمزد پرداخت می‌شود.

فاند را معمولاً استاد، دانشگاه یا موسسات تحقیقاتی پرداخت می‌کنند و اگر همۀ هزینه‌های تحصیل و زندگی شما را پوشش دهد به آن فول فاند (Full Fund) و اگر بخشی از آن را پوشش دهد به آن پارشال فاند (Partial Fund) می‌گویند.

خیلی از دانشگاه‌های آمریکایی و اروپایی برای مقطع دکتری به دانشجویان خارجی فاند پرداخت می‌کنند.

پاداش (Award)

از اسم آن می‌توانید حدس بزنید! پاداش‌ها بر اساس عملکرد تحصیلی یا مثلاً انجام پروژه‌های تحقیقاتی به دانشجویان اعطا می‌شود. پاداش‌ها هم می‌توانند نقدی باشند و هم غیرنقدی. مبلغ آن‌ها دندان‌گیر نیست و هزینۀ‌های تحصیل و زندگی را پوشش نمی‌دهد؛ اما به‌عنوان یک مشوق و کمک‌هزینه می‌تواند به شما کمک کند.

گاهی هم این جایزه‌ها غیرنقدی است؛ مثل بُن‌های خرید کتاب، شرکت در کنفرانس‌های بین‌المللی یا حتی بلیط سفرهای خارجی.

وام (Loan)

این اسم را در ایران زیاد شنیده‌اید! در خارج هم بعضی دانشگاه‌ها با همکاری بانک‌ها یا مؤسسات مالی به دانشجویان خارجی وام می‌دهند. مبلغ این وام می‌تواند بخش زیادی از هزینۀ تحصیل و زندگی شما را پوشش دهد.

سود این وام‌ها خیلی پایین است و اقساط آن‌ها هم بلندمدت؛ برای همین گزینۀ خوبی برای انتخاب هستند. البته همیشه آن‌قدرها هم بی‌دردسر پرداخت نمی‌شوند! برای گرفتن این وام‌ها گاهی باید یک ضامن که شهروند آن کشور باشد را معرفی کنید یا خودتان یک شغل ثابت داشته باشید.

گرنت (Grant)

گِرَنت هم یک نوع بورسیۀ تحصیلی است که با توجه به شرایط مالی دانشجو پرداخت می‌شود. این بورسیه معمولاً بخش زیادی از هزینه‌های تحصیل و زندگی را پوشش می‌دهد و می‌تواند یک گزینۀ خوب برای شما باشد.

بعضی از گرنت‌ها هم با توجه به مقطع و رشتۀ تحصیلی پرداخت می‌شوند. به‌عنوان مثال، موسسۀ Semester at Sea در آمریکا هرساله تعداد زیادی گرنت به دانشجویان خارجی اعطا می‌کند.

فلوشیپ (Fellowship)

اگر دانشجوی ارشد یا دکترا هستید و به شرکت در پروژه‌های تحقیقاتی تمایل دارید، شانس خوبی برای گرفتن بورسیۀ فلوشیپ دارید. این بورسیه تقریباً مثل فاند است و بیشتر در موضوعات پژوهشی به دانشجویان پرداخت می‌شود.

اگر در یک پروژه دستیار تحقیق (Research Assistant) باشید، می‌توانید برای گرفتن این نوع بورسیه اقدام کنید.

دستیار تحقیق (RA) و دستیار تدریس (TA)

بالاتر توضیح دادیم که اگر در پروژه‌های تحقیقاتی، اساتید خود را کمک کنید، می‌توانید به‌عنوان یک دستیار تحقیق (RA) از دستمزد فلوشیپ بهره‌مند شوید. حالا اگر این اساتید را در کار تدریس کمک کنید، به‌عنوان یک دستیار تدریس (Teaching Assistant) می‌توانید از دانشگاه دستمزد بگیرید.

شرایط بورسیۀ تحصیلی در این روش را معمولاً اساتید و دانشگاه تعیین می‌کنند اما سابقۀ پژوهشی شما، سابقۀ تحصیلی شما و مهارت‌های ارتباطی در گرفتن این پوزیشن‌ها تاثیر زیادی دارد.

حالا که با انواع بورسیه‌های تحصیلی آشنا شدید، می‌خواهیم چند مورد از بهترین کشورها برای گرفتن بورسیه را معرفی کنیم. البته قبل از آن پیشنهاد می‌کنیم اگر در خصوص بورسیه تحصیلی در خارج نیاز به مشاورۀ تخصصی دارید، کافیست فرم ارزیابی مهاجرت را پُر کرده تا مشاوران ما در اسرع وقت با شما تماس بگیرند.

بورسیۀ تحصیلی ایتالیا

تحصیل در ایتالیا را با بورسیه‌های متنوع و جذاب آن می‌شناسند! مهم‌ترین و معروف‌ترین بورسیه‌های تحصیلی در ایتالیا را در زیر آورده‌ایم:

  • بورسیه استانی ایتالیا
  • بورسیه استعداد درخشان ایتالیا (IYT)
  • بورسیه MAECI ایتالیا
  • بورسیه‌های اعطاشده توسط دانشگاه‌ها

هر کدام از این بورسیه‌ها شرایط خود را دارند و مبلغی هم که به شما می‌دهند متفاوت است. پیشنهاد می‌کنیم برای آشنایی بیشتر با این بورسیه‌ها، مطلب بورسیه تحصیلی ایتالیا را مطالعه کنید.

بورسیۀ تحصیلی آلمان

آلمان هم یکی از مقصد‌های پرطرفدار برای مهاجرت تحصیلی دانشجویان ایرانی است. هزینۀ تحصیل در دانشگاه‌های دولتی این کشور بالا نیست ولی باز هم وجود بورس‌های تحصیلی متنوع در این کشور هرساله تعداد زیادی متقاضی از کشورهای مختلف را به آلمان می‌کشاند. معروف‌ترین بورسیه‌ها در آلمان این موارد هستند:

  • بورسیۀ تحصیلی DAAD
  • بورسیۀ ملی آلمان
  • بورسیۀ اراسموس
  • بورسیۀ بنیاد هاینریش بِل (heinrich böll scholarship)

پیشنهاد می‌کنیم در رابطه با بورسیه‌های این کشور، مطلب بورسیه تحصیلی آلمان را حتما مطالعه کنید.

بورسیۀ تحصیلی کانادا

هرچند مهاجرت تحصیلی به کانادا کمی سخت است؛ اما اگر به این کشور مهاجرت کردید، شانس خوبی برای گرفتن بورسیۀ تحصیلی دارید. بورسیه‌های مبتنی بر شایستگی (Merit-based) که توسط دانشگاه‌ها اعطا می‌شوند و بورسیه‌های دولتی و خصوصیِ متنوع و مختلفی در این کشور برای شما وجود دارد.

بورسیۀ تحصیلات تکمیلی وانییِر (Vanier Scholarship) یک نمونه از این کمک‌هزینه‌های دولتی است. برای آشنایی بیشتر با اسکالرشیپ‌های کانادا، مطلب بورسیه تحصیلی کانادا را مطالعه کنید.

بورسیۀ تحصیلی فرانسه

فرانسه هم یک مقصد جذاب برای طرفداران بورسیه‌های تحصیلی است. تنوع کمک‌هزینه‌های تحصیلیِ دولتی، دانشگاهی و خصوصی در این کشور بالاست و شرایط چندان سختی هم ندارند. در زیر چند مورد از معروف‌ترین بورسیه‌های تحصیلی فرانسه را آورده‌ایم:

  • بورسیۀ عالی ایفل (Eiffel Scholarship)
  • بورسیۀ THE ISDB-FRANCE
  • بورسیۀ تحصیلی ÉMILE BOUTMY
  • بورسیۀ بنیاد گرنوبل

اگر به این کشور و بورس‌های تحصیلی آن علاقه‌مندید، مطلب بورسیه تحصیلی فرانسه را از دست ندهید!

بورسیۀ تحصیلی اسپانیا

اسپانیا از آن مقاصدی است که برای تحصیل کم جذابیت ندارد؛ اما آن‌قدرها که باید و شاید به آن توجه نشده است! هرچند هزینه‌های تحصیل در این کشور پایین است، اما با وجود بورسیه‌های تحصیلی مختلف، می‌توان حتی آن را به‌عنوان یکی از مقاصد اصلی در نظر گرفت. چند مورد از مهم‌ترین اسکالرشیپ‌های اسپانیا را در زیر معرفی کرده‌ایم:

  • بورسیۀ EADA
  • بورسیۀ دانشگاه کاتالونیا (UIC Barcelona)
  • بورسیۀ اراسموس موندوس
  • بورسیۀ دانشگاه گرانادا

اطلاعات کامل‌تر و دقیق‌تر دربارۀ انواع بورسیه‌ها در این کشور را در مطلب بورسیۀ تحصیلی اسپانیا توضیح داده‌ایم.

بورسیۀ تحصیلی نروژ

تحصیل در کشور نروژ تقریباً رایگان است و دانشجویان فقط باید هزینۀ مختصری در هر ترم به دانشگاه پرداخت کنند. البته این موضوع باعث نمی‌شود که بورسیه‌های تحصیلی در کشور نروژ وجود نداشته باشند!

در مقطع کارشناسی ارشد و دکترا در کشور نروژ می‌توانید بورسیه‌های مختلفی مثل بورسیۀ اراسموس موندوس و فلوشیپ Cliff-Grads را بگیرید. پیشنهاد می‌کنیم در این خصوص مطلب بورسیۀ تحصیلی نروژ را از دست ندهید.


بورسیۀ تحصیلی انگلیس

انگلستان بهشت دوست‌داران بورسیه تحصیلی است! از مقطع دبیرستان گرفته تا فوق‌دکتری، اسکالرشیپ‌ها و فاندهای متنوعی در این کشور برای دانشجویان وجود دارد.

سه بورس تحصیلی Chevening Scholarship، Gates Cambridge و GEMS از معروف‌ترین اسکالرشیپ‌ها برای تحصیل در انگلیس هستند. معرفی بورسیه‌های بیشتر و جزئیات دقیق‌تر را به مطلب تخصصی بورسیه تحصیلی انگلستان واگذار می‌کنیم.

شرایط دریافت بورسیۀ تحصیلی چیست؟

شرایط بورسیۀ تحصیلی با توجه به نوع بورسیه، کشور مقصد، دانشگاه یا موسسۀ آموزشی مد نظر و حتی مقطع تحصیلی متفاوت است. مثلاً برای بورسیۀ استانی ایتالیا شرایط مالی شما و خانواده‌تان مهم است و نه مدارک تحصیلی. از آن طرف برای گرفتن فاندهای تحصیلی در پروژه‌های تحقیقاتی، سابقۀ پژوهشی رزومۀ شما اهمیت زیادی دارد.

در کل اگر بخواهیم فارغ از نوع بورسیه همۀ شرایط را کنار هم بگذاریم، موارد زیر را باید در نظر بگیرید:

  • مدارک تحصیلی
  • سن
  • سابقۀ پژوهشی
  • وضعیت مالی
  • مدرک زبان
  • معدل
  • مدارک GRE و GMAT (برای بعضی دانشگاه‌ها)

برای بررسی این موارد پیشنهاد می‌کنیم وب‌سایت دانشگاه یا سازمان بورسیۀ مد نظر را مطالعه کنید.

از کجا بورسیه تحصیلی پیدا کنیم؟

وب‌سایت‌های مختلفی برای پیداکردن بورسیه‌های تحصیلی وجود دارد که چند مورد از بهترین‌ها را در زیر معرفی کرده‌ایم.

هر چند توصیه می‌کنیم برای پیداکردن بورس‌های تحصیلی به‌شکل راحت‌تر، جستجوی خود را به کشور مقصد و دانشگاه مد نظر محدود کنید تا جستجوی دقیق‌تری داشته باشید.

چه موقعی برای گرفتن بورسیۀ تحصیلی اقدام کنیم؟

برای بعضی از بورس‌های تحصیلی باید قبل از مهاجرت اقدام کنید و برای بعضی هم بعد از مهاجرت. با توجه به این‌که ددلاین‌ها در موضوع بورسیه خیلی مهم است، پیشنهاد می‌کنیم حتما وب‌سایت دانشگاه یا سازمان بورسیۀ مد نظرتان را بررسی کنید تا از تاریخ دقیق شروع ثبت‌نام و تحویل مدارک مطمئن شوید.

خب تقریباً به پایان مطلب رسیدیم. در صورتی که در خصوص دریافت بورسیۀ تحصیلی نیاز به مشاورۀ تخصصی دارید، فرم ارزیابی مهاجرت را پُر کرده تا مشاوران ما در اسرع وقت با شما تماس بگیرند.

سخن پایانی

وقت آن رسیده که ترس از هزینه‌های تحصیل در خارج را کنار بگذارید. با وجود بورسیه‌های تحصیلی متنوع و مختلف، می‌توانید حتی همۀ هزینه‌های تحصیل‌تان را تحت پوشش قرار داده و رویای ادامه‌تحصیل در خارج از کشور را به واقعیت تبدیل کنید.

در این مطلب انواع بورسیه‌های تحصیلی و بهترین کشورها برای دریافت آن را معرفی کردیم. امیدواریم این اطلاعات در مسیر مهاجرت تحصیلی به شما کمک کرده باشد.