یکی از سؤال‌های مهم فارغ‌التحصیلان پزشکی خارج از کشور، این است: شرایط ارزشیابی مدارک پزشکی خارج از کشور چگونه است و چه کسانی مدارک مربوط به آنان را بررسی خواهند کرد؟ در مطلب حاضر، سعی می‌کنیم به این سؤال جواب دهیم.
اعضای شورای ارزشیابی مدارک تحصیلی خارج از کشور وزارت بهداشت
برای آگاهی از شرایط ارزشیابی مدارک تحصیلی خارج از کشور در حوزه پزشکی، ابتدا باید با افرادی آشنا شویم که شورای مربوط به این ارزشیابی را تشکیل داده‌اند. شورای عالی برای ارزشیابی مدارک تحصیلی خارجی گروه پزشکی عبارت‌اند از: معاون آموزشی (رئیس شورا)، رئیس مرکز خدمات آموزشی (دبیر شورا)، معاون دانش‌آموختگان خارج مرکز خدمات آموزشی و شش نفر از اعضای هیئت‌علمی دانشگاه‌های علوم پزشکی از رشته‌های مختلف. این افراد به پیشنهاد معاون آموزشی برای دوره‌ای دو‌ساله با حکم وزیر بهدشت و درمان و آموزش پزشکی منصوب می‌شوند.
شورا به‌منظور تسریع در روند ارزشیابی مدارک تحصیلی خارجی، کمیسیون‌های تخصصی دارد. این کمیسیون‌ها عبارت‌اند از: کمیسیون رشتۀ پزشکی عمومی، کمیسیون رشته‌های تخصصی پزشکی، کمیسیون رشته‌های علوم پایۀ پزشکی و بهداشت، کمیسیون دندان‌پزشکی، کمیسیون داروسازی و کمیسیون بدوی. اعضای کمیسیون‌ها از میان متخصصان و اعضای هیئت‌علمی دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور با پیشنهاد خدمات آموزشی و حکم معاون آموزشی و درنظر‌گرفتن آشنایی آنان با نظام آموزشی پزشکی داخل و خارج از کشور و نیز آشنایی با یکی از زبان‌های رایج دنیا و گذراندن دورۀ خارج از کشور به‌مدت دو سال انتخاب می‌شوند. ناگفته نماند یکی از اعضای کمیسیون با انتخاب رئیس مرکز خدمات آموزشی به‌عنوان دبیر در نظر گرفته می‌شود.
شرایط ارزیابی مدارک پزشکی خارج از کشور
درادامه، با شرایط ارزیابی مدارک پزشکی خارج از کشور (پزشکی و رشته‌های تخصصی پزشکی و دوره‌های فوق‌تخصصی) بیشتر آشنا خواهیم شد.
پزشکی عمومی
ملاک‌ها و شرایط ارزشیابی مدارک تحصیلی خارج از کشور وزارت بهداشت برای رشتۀ پزشکی عمومی بدین‌شرح است:
- معتبربودن دانشگاه محل تحصیل
- تطابق حداقل ۸۰درصد طول دورۀ تحصیل خارج با طول دورۀ تحصیل داخل(طول مدت دورۀ تحصیلی در مقطع دکتری پزشکی عمومی در داخل حداقل شش سال (دو سال علوم پایه و چهار سال بالینی) و حداقل دورۀ کارورزی هجده ماه خواهد بود)
- تطابق حداقل ۸۰درصد محتوای دروس اختصاصی خارج با داخل
- وضعیت متقاضی در دورۀ تحصیل
- مشخصات و نحوۀ اخذ مدرک پزشکی عمومی
- قبولی در امتحان‌های ارزشیابی در ایران
مدارک مذکور را ابتدا کارشناسان بررسی می‌کنند و درصورت تأیید، برای تصمیم‌گیری به کمیسیون ارزشیابی مدارک تحصیلی پزشکی عمومی ارجاع می‌دهند. پس از بررسی و تأیید مدارک، مراحل زیر طی و سپس دوباره در کمیسیون مطرح و دربارۀ آن تصمیم‌گیری می‌شود.
بررسی تطابق دوره با داخل
برای بررسی تطابق دورۀ طی‌شدۀ خارج با داخل، باید به این نکته‌ها توجه کرد:
- دورۀ کارورزی طی‌شده در خارج از کشور بخشی از دورۀ تحصیل شش‌ساله محسوب نمی‌شود.
- متقاضیانی که طول دورۀ تحصیلی‌شان (علوم پایه و بالینی) کمتر از شش سال باشد، به گذراندن کسر دورۀ تحصیلی به‌منظور شرکت در آزمون ملزم هستند. تعیین بخش‌های آموزشی دورۀ تحصیلی برعهدۀ کمیسیون خواهد بود؛ البته طول مدت دورۀ یادشده از مدت کارورزی در داخل کشور کسر نخواهد شد.
- گذراندن کسر دوره (یعنی دوره‌ای که باعث پوشش‌دادن مدت شش‌سالۀ پزشکی و در‌نهایت تطابق طول دوره خارج با داخل شود) تنها در شعب بین‌المللی دانشگاه‌ها امکان‌پذیر است. افزون‌براین، تطابق دوره برای افرادی که از مقطع کارشناسی وارد پزشکی عمومی می‌شوند، برعهدۀ کمیسیون خواهد بود.
شرکت و قبولی در آزمون ملی
آزمون ملی در ایران براساس جدول زمان‌بندی ارائه‌شدۀ مرکز سنجش آموزش پزشکی به‌صورت متمرکز برگزار خواهد شد. حوزۀ امتحان برای آزمون ملی در تهران نیز مستقل و ۲۵درصد سؤالات از میان دروس علوم پایه است. گفتنی است متقاضیانی که در آزمون قبول نشوند، درصورت درخواست ارزشیابی در مقطع کارشناسی، شرایط انتقالشان مشابه دانشجویان مردودی داخل کشور خواهد بود. همچنین، دانشجویانی که گواهی قبولی در امتحان‌های زیر را داشته باشند، از شرکت در امتحان معاف خواهند شد:
- تمام مراحل ECFMG یا USMILE کشور آمریکا
- بورد پزشکی عمومی آمریکا و کانادا
- تمامی مراحل امتحان PLAB رشتۀ پزشکی کشور انگلستان یا داشتن Full Registration از GMC انگلیس
- کنکور انترنی کشور فرانسه
- تمام مراحل امتحان AMC استرالیا
- آزمون‌های جامع معادل آزمون‌های یادشده از سایر کشورها (درصورت تأیید شورای عالی ارزشیابی)
پیشنهاد می کنیم مقاله ارزیابی مدارک تحصیلی کانادا را نیز مطالعه نمایید.
طی دورۀ کارورزی
پس از قبولی در آزمون ملی، مدارک تحصیلی متقاضیان برای تعیین طول مدت کارورزی دوباره در کمیسیون مطرح می‌شود. مدت کارورزی بسته به دانشگاه محل تحصیل و طول دورۀ کارورزی طی‌شده در خارج تعیین و پس از اخذ پذیرش، فرد برای گذراندن دوره به یکی از دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور معرفی می‌شود. متقاضیانی که پس از اتمام دورۀ دانشجویی دورۀ کارورزی خارج را نگذارنده باشند، درصورت قبولی در امتحان ملی، به گذراندن دورۀ هجده‌ماهۀ کارورزی در یکی از دانشگاه‌های داخل ملزم هستند.
فارغ‌التحصیلان پزشکی خارج از کشور که یکی از این شرایط را داشته باشند، از دورۀ کارورزی هجده‌ماهه معاف هستند و تنها برای آشنایی با نظام آموزشی بهداشتی درمانی ایران، باید دورۀ یک تا سه‌ماهۀ کارورزی داخلی یا اطفال را در یکی از دانشگاه‌های علوم پزشکی داخل کشور بگذرانند: ۱. دارندگان مدرک پزشکی عمومی از آمریکا و کانادا؛ ۲. دارندگان مدرک Doctoral En Medicine فرانسه؛ ۳. کسانی که دورۀ یک‌سالۀ HOUSE JOB و دورۀ یک‌‌ونیم‌‌سالۀ (SHO Senior House Officer) را در مراکز آموزش پزشکی انگلستان گذرانده باشند.
نکتۀ دیگر اینکه متقاضیانی که دورۀ کارورزی آنان به تأیید کمیسیون مرتبط رسیده باشد، باید دورۀ سه‌ماهۀ کارورزی را طی کنند. ناگفته نماند اخذ پذیرش از دانشگاه‌های داخل برای دورۀ کارورزی برعهدۀ متقاضیان است و آنان به‌هیچ‌وجه نمی‌توانند این دوره را در دانشگاه‌های تیپ یک داخل بگذارنند.
پیشنهاد می کنیم مقاله تحصیل در فرانسه را نیز مطالعه نمایید.
ارائۀ پایان‌نامه در یکی از دانشگاه‌های کشور
ارائۀ پایان‌نامه تدوین پروژۀ تحقیقاتی و گزارش اجرای پروژه و دفاع و کسب نمرۀ قبولی را شامل می‌شود. درصورتیکه متقاضی نفر اول یا نویسندۀ مسئول مقالۀ تحقیقاتی در یکی از مجله‌های معتبر نمایه‌شده در ISI یا PubMed باشد، با نظر کمیسیون مرتبط، مقاله می‌تواند به‌عنوان پایان‌نامه جایگزین شود. همچنین، اگر پایان‌نامۀ خارج از کشورِ متقاضی را گروه آموزشی مرتبط در دانشگاه محل کارورزی تأیید کند، متقاضی دیگر به ارائۀ پایان‌نامۀ داخل کشور نیازی نخواهد داشت. ناگفته نماند مدارک متقاضیان دارای M.D کشور خارجی و تخصص غیربالینی (یعنی دکتری تخصصی/ PhD فارماکولوژی، فیزیولوژی و...) طبق ضوابط مربوط به نحوۀ ارزشیابی پزشکی عمومی ارزشیابی می‌شوند. برای این افراد نیز درصورت نیاز و پس از تأیید کمیسیون مرتبط، پایان‌نامۀ مقطع PhD می‌تواند به‌عنوان پایان‌نامۀ مقطع پزشکی عمومی در نظر گرفته شود.
در ادامه مقاله تحصیل در ایتالیا را نیز بررسی داشته باشید.
شرکت در آزمون ارزشیابی توامندی (OSCE)
دارندگان مدرک استئوپاتی، هموپاتی، کایروپراکتیک و پودیاتری که تخصص بالینی گروه پزشکی را نداشته باشند، به‌عنوان پزشک عمومی ارزشیابی نخواهند شد. البته متقاضیانی که مدرک دکتری استئوپاتی از داخل دارند، درصورت ارائۀ بورد یا پره‌بورد در یکی از رشته‌های تخصصی بالینی، معادل دکتری پزشکی عمومی ارزشیابی می‌شوند.
بد نیست بدانید که مدرک پزشکی عمومی فارغ‌التحصیلان دورۀ تخصص دارای موارد زیر به‌عنوان دکتری پزشکی تأیید خواهد شد:
- بورد تخصصی از کشورهای آمریکا و کانادا
- Facharzt از آلمان و اتریش و FMH سوئیس
- مدارک DES و DIS و CES از فرانسه
- مدرک DES بلژیک
- مدرک FRCS و MRCS و MRCP در سطح Senior Registrar و Specialized Registrar با Registration دائم یا موقت از GMC یا سِمَت Consultant از انگلیس
رشته‌های تخصصی پزشکی
ملاک‌ها و شرایط ارزشیابی مدارک پزشکی خارج از کشور برای فارغ‌التحصیلان رشته‌های تخصصی خارج از کشور بدین‌شرح‌اند:
- داشتن مدرک دکتری پزشکی عمومی تأییدشدۀ وزارت بهداشت و درمان و آموزشی پزشکی
- تحصیل در دانشگاه معتبر و تأییدشدۀ شورای عالی
- تطابق حداقل ۸۰درصد طول دورۀ تحصیل خارج از کشور با طول دورۀ داخل
- تطابق ۸۰درصد محتوای دروس تخصصی با محتوای آموزشی داخل
- وضعیت متقاضی در طول دورۀ تخصص (نوع فعالیت متقاضی طی دورۀ تخصص صرفاً باید Clinical Fellow باشد)
- مشخصات و نحوۀ اخذ مدرک تخصص (دوره‌های تخصصی Research یا دوره‌هایی که به‌صورت Observer یا به‌صورت Visiting Fellowباشند، ارزیابی نخواهند شد)
- قبولی در امتحان‌های ارزشیابی
پس از بررسی و تأیید مدارک در کمیسیون، فارغ‌التحصیلان برای شرکت در آزمون ملی تخصص معرفی خواهند شد که مراحلش ازاین‌قرار است: ۱. معرفی فارغ‌التحصیلان به سه مرکز برای ارزشیابی علمی و عملی و بالینی؛ ۲. شرکت و قبولی در آزمون گواهینامه یا دانشنامۀ تخصصی.
افرادی که در ارزشیابی عملی و بالینی قبول نشوند، حق نخواهند داشت در دانشنامۀ تخصصی شرکت کنند. همچنین، درصورت قبولی در هر دو آزمون، افراد فقط می‌توانند به‌عنوان پزشک عمومی فعالیت کنند و هیچ دوره‌ای برای تخصص در دانشگاه‌های داخل کشور برایشان در نظر گرفته نشده است.
نکتۀ مهم دیگر اینکه فارغ‌التحصیلان دارای مدرک بورد تخصصی آمریکا و کانادا و مدارک MRCS و FRCS و MRCPانگلستان با طی دوره‌های مرتبط در سطح Senior Register یا Specialized Register و درصورت داشتن Registration موقت یا دائم از GMC یا داشتن سِمَت Consultant می‌توانند بدون نیاز به گذراندن آزمون‌های مذکور در ایران مشغول فعالیت شوند. همچنین، دارندگان مدارک Facharzt از کشورهای اروپایی و مدارک تخصصی Dis و DES و CES از فرانسه و مدرک DES از بلژیک برای ارزشیابی علمی و عملی به یک مرکز معرفی می‌شوند. گفتنی است درصورتیکه مدارک یادشده پس از ارزیابی علمی و عملی گواهینامۀ تخصصی ارزشیابی شوند، متقاضی می‌تواند درصورت ارائۀ مدرک معتبر به‌عنوان عضو هیئت‌علمی دانشگاه‌های معتبر خارج، به‌عنوان متخصص بورد در نظر گرفته شود و دانشنامۀ تخصصی دریافت کند. شایان ذکر است مهمانی دستیاران رشته‌های تخصصی خارج به داخل و انتقال دستیاران رشته‌های تخصصی خارج به داخل ممنوع است.
برای کسب اطلاعات بیشتر از مقاله تایید مدارک تحصیلی در سفارت آلمان نیز بازدید نمایید.
دوره‌های فوق‌تخصصی
ملاک‌های ارزیابی مدارک فارغ‌التحصیلان دوره‌های فوق‌تخصصی خارج از کشور عبارت‌اند از:
- داشتن مدرک بورد تخصصی رشتۀ پیش‌نیاز (تأییدشدۀ وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی)
- تطابق حداقل ۸۰درصد طول دورۀ تحصیل خارج از کشور با طول دورۀ داخل
- تطابق ۸۰درصد محتوای دروس تخصصی با محتوای اموزشی داخل
- معتبربودن دانشگاه محل تحصیل
- وضعیت متقاضی در طول دورۀ تخصص (نوع فعالیت متقاضی طی دورۀ تخصص صرفاً باید Clinical Fellow باشد)
- مشخصات و نحوۀ اخذ مدرک فوقتخصص (دوره‌های تخصصی Research یا دوره‌هایی که به‌صورت Observer یا به‌صورت Visiting Fellowباشند، ارزیابی نخواهند شد)
- قبولی در امتحان‌های ارزشیابی
پس از ارزیابی و تأیید مدارک، فارغ‌التحصیلان می‌توانند در امتحان‌های بورد فوق‌تخصصی شرکت کنند و پس از قبولی در امتحان‌ها نیز، مدرک فرد به‌عنوان فوقتخصص تأیید خواهد شد. گفتنی است درصورت نیاز، مدارک متقاضی برای ارزیابی علمی و عملی به اعضای بورد فوق‌تخصصی آن رشته معرفی خواهد شد و درصورت تأیید بورد، متقاضی می‌تواند در امتحان بورد فوق‌تخصصی شرکت کند. درصورت ناکامی در کسب نمرۀ قبولی در آزمون بورد فوق‌تخصصی، تأییدیه یا گواهینامۀ فوقتخصص برای فرد صادر نخواهد شد.
بد نیست بدانید که دارندگان مدارک فوق‌تخصصی (Subspecialty) صادرشده از بورد آمریکا و کانادا به شرکت در امتحان‌های یادشده نیازی نخواهند داشت؛ زیرا این مدارک بدون آزمون به‌عنوان فوقتخصص تأیید می‌شوند.
رشته‌های تخصصی پزشکی که در ایران به‌عنوان فوقتخصص محسوب می‌شوند
مدارک فارغ‌التحصیلان رشته‌های تخصصی پزشکی که در ایران به‌عنوان فوقتخصص محسوب می‌شوند، براساس معیارهای زیر خواهد بود:
- تحصیل در دانشگاه معتبر و تأییدشدۀ وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی
- بررسی و پذیرش مدارک در کمیسیون‌های ارزشیابی
- مطابقت طول دورۀ تحصیل در رشته‌های مرتبط در خارج با داخل
ارزشیابی مدارک تحصیلی فارغ‌التحصیلان رشته‌هایی که در ایران به‌عنوان فوقتخصص و در برخی کشورها به‌عنوان تخصص ارائه می‌شوند (مانند بیماری‌های غدد، هماتولوژی و...)، براساس مراحل زیر خواهند بود:
- تأیید دکتری پزشکی عمومی
- ارزیابی عملی در همان رشته به‌وسیلۀ گروه آموزشی و درصورت لزوم گذراندن دوازده ماه دورۀ عملی (دو دورۀ شش‌ماهه)
- دورۀ تکمیلی موردنیاز براساس نظر کمیسیون
- شرکت در آزمون‌های کتبی و شفاهی بورد فوق‌تخصصی
متقاضیان درصورت قبولی در آزمون مذکور، به‌عنوان متخصص در رشتۀ مرتبط شناخته خواهند شد و درصورت قبول‌نشدن، امکان گذراندن مجدد آزمون را خواهند داشت.
دوره‌های فلوشیپ
افرادی که دوره‌های فلوشیپ را خارج از کشور گذرانده‌اند، باید بدانند ملاک‌های ارزشیابی مدارک پزشکی خارج از کشور بدین‌شرح است:
- داشتن مدرک بورد تخصصی از رشتۀ پیش‌نیاز تأییدشدۀ وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی
- تحصیل در دانشگاه معتبر خارج
- گذراندن حداقل دوازده ماه برای دورۀ تحصیلی
- تطابق حداقل ۸۰درصد محتوای برنامۀ آموزشی خارج با داخل
- وضعیت متقاضی در طول دورۀ فلوشیپ
- مشخصات و نحوۀ اخذ مدرک فلوشیپ
- قبولی در امتحان‌های ارزشیابی
مدارک پس از بررسی و تأیید به‌عنوان فلوشیپ ارزیابی خواهند شد. همچنین درصورت لزوم و البته با نظر کمیسیون، مدارک برای بررسی به بورد تخصصی رشتۀ مرتبط ارجاع داده می‌شوند یا متقاضی برای ارزشیابی علمی و عملی معرفی خواهد شد. ناگفته نماند ارزیابی فلوشیپ رشته‌هایی که در ایران موجود نیستند، با نظر کمیسیون مرتبط انجام می‌شود.
اگر قصد تحصیل در خارج از کشور را دارید می توانید از راه های زیر با مشاوران سیم آخر در ارتباط باشید:
سوالات متداول
آیا امکان ارزشیابی مدارک پزشکی دریافت شده از دانشگاه های عدم تایید وزارت بهداشت وجود دارد؟
بله وجود دارد- ولی تحت شرایطی خاصی که با توجه به دانشگاهی که از ان فارغ التحصیل شده اید متفاوت است.
چه افرادی مدرک پزشکی که در خارج از کشور اخذ شده را بررسی و تایید می کنند؟
معاون آموزشی، رئیس مرکز خدمات آموزشی ، معاون دانش‌آموختگان خارج مرکز خدمات آموزشی و شش نفر از اعضای هیئت علمی دانشگاه های علوم پزشکی
