اعزام دانشجو به ایتالیا یکی از موضوع‌های روز و البته بحث‌برانگیز بین دانشجویان و علاقه‌مندان به مهاجرت تحصیلی است. در‌واقع، شرایط سادۀ تحصیل در این کشور و امکان استفاده از کمکهزینههای تحصیلی که دولت ایتالیا تأمین مالی می‌کند، موجب شده است تا موضوع اعزام دانشجو به ایتالیا و تحصیل در این کشور بیشازپیش در کانون توجه متقاضیان تحصیل در اروپا قرار گیرد. افزون‌براین، کسب مدرک دانشگاهی از دانشگاههای معتبر و قدیمی جهان با هزینه نسبتاً ارزان، دانشجویان بی‌شماری از سراسر دنیا را به فکر تحصیل و کار و حتی اقامت در این کشور مهم اروپایی انداخته است.
در سال ۲۰۱۱، ایران در‌کنار کشورهایی همچون آمریکا، چین، برزیل و ترکیه با اعزام ۱،۱۰۲ نفر دانشجو به ایتالیا سهم درخورتوجهی از اعزام دانشجو به این کشور را ازآنِ خود کرد. شایان ذکر است در سال ۲۰۱۳، این تعداد به ۳،۰۰۹ نفر دانشجو رسید. براساس آمار وبگاه معتبر Statista، در سال تحصیلی ۲۰۱۷-۲۰۱۸، ایران با اعزام ۳،۵۳۵ نفر دانشجو به ایتالیا، یکی از کشورهای برجسته در این زمینه به‌شمار می‌رفت. با‌توجه‌به آمار مذکور، اعزام دانشجو به ایتالیا، به‌ویژه برای دانشجویان ایرانی، رو‌به‌افزایش است و این موضوع عملکرد مطلوب سیستم آموزشی ایتالیا و دانشگاههای این کشور در جذب دانشجویان بینالمللی را نشان می‌دهد.
دلایل اعزام دانشجو به ایتالیا
براساس داده‌های سازمان همکاری و توسعۀ اقتصادی (OECD)، عزیمت دانشجویان بینالمللی (International student mobility) روند روبه‌رشدی داشته است و این موضوع از افزایش سهم بیشترِ کشورها در جذب دانشجویان بینالمللی حکایت می‌کند. به زبان ساده، می‌توان گفت بازار دانشجویان بینالمللی در حال بزرگ و بزرگ‌تر شدن است و کشورها می‌کوشند سهم بیشتری از درآمدهای مربوط به این نام ساده، اما پول‌ساز را به‌دست آورند.
پرداخت شهریۀ دانشگاه و هزینههای زندگی می‌تواند بخش درخورملاحظه‌‌ای از اقتصاد هر کشور را شامل شود. به‌عنوان مثال، پولی که دانشجویان بینالمللی از شهریه و هزینههای زندگی وارد اقتصاد استرالیا می‌کنند، بعد از سنگ‌آهن و زغال‌سنگ، سومین منبع اصلی درآمد اقتصادی این کشور محسوب می‌شود. در‌حال‌حاضر، کشورهای آمریکا، انگلیس، استرالیا، ژاپن و فرانسه بیشترین تعداد دانشجوی بینالمللی را در جهان دارند و این یعنی سهم بازار بیشتر و البته افزایش درآمد. با‌توجه‌به اینکه بین‌المللی‌شدن آموزش عالی به‌طور چشمگیری رو‌به‌افزایش است، کشورهای مختلف بیشازپیش تلاش می‌کنند از این بازار پر‌سود سهم بیشتری ازآنِ خود کنند.
ایتالیا ازجمله کشورهای مهمی به‌شمار می‌رود که با ایجاد شرایط مساعد و اعطای کمکهزینههای دانشجویی، به‌دنبال افزایش تعداد دانشجویان بینالمللی در دانشگاه‌هایش است. در‌حال‌حاضر، در این کشور بیش از ۳۴۰هزار نفر دانشجوی بینالمللی در بیش از نود دانشگاه مشغول تحصیل هستند که دولت از بیشترِ آنها حمایت مالی می‌کند.
تحصیل در ایتالیا مانند تحصیل در آلمان رایگان نیست و دانشجویان با‌توجه‌به رشتۀ انتخابی و دانشگاه مدنظر، موظف‌اند شهریه پرداخت کنند. شهریۀ دانشگاههای دولتی ایتالیا برای مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد سالانه بین هشتصد تا چهارهزار یورو و برای مقطع دکتری تقریباً رایگان است. ناگفته نماند دولت ایتالیا با ساده‌سازی شرایط تحصیل در این کشور، خواهان جذب بیشترِ دانشجویان بینالمللی است. این شرایط ساده عبارت‌اند از:
- هزینۀ تحصیل نسبتاً ارزان در دانشگاههای برتر ایتالیا در‌مقایسه‌با دیگر کشورهای اروپایی، آمریکا، کانادا و استرالیا
- اعطای کمکهزینههای تحصیلی به دانشجویان ناتوان در تأمین هزینههای تحصیل و زندگی به‌دلیل مشکلات مالی
- شرایط پذیرش و تحصیل آسان (امکان دریافت پذیرش در اکثر دانشگاههای ایتالیا بدون مدرک زبان، بدون شرط معدل، بدون گذراندن آزمون ورودی، بدون محدودیت سنی و حتی با داشتن گپ یا وقفۀ تحصیلی پس از آخرین مدرک تحصیلی)
- امکان انجام کار دانشجویی به‌مدت بیست ساعت در هفته
شاید به‌جرئت بتوان گفت یکی از عوامل مهمی که موجب شده اعزام دانشجو به ایتالیا برای دانشجویان بینالمللی به یکی از موضوع‌های مهم تبدیل شود، امکان استفاده از بورسیه‌های تحصیلی است که دولت این کشور به دانشجویان ایتالیایی و بینالمللی مشغول تحصیل در این کشور اعطا می‌کند. این بورسیه‌های عبارتند از:
- بورسیه استانی (DSU)
بورسیه استانی یا (DIRITTO ALLO STUDIO UNIVERSITARIO) یکی از معروف‌ترین بورسیه‌های دولتی ایتالیا است. این بورسیه به دانشجویانی که در مقاطع مختلف تحصیلی از کارشناسی تا دکترا در ایتالیا تحصیل می‌کنند تعلق میگیرد. برای اعطای بورسیه جهان سوم یا بورسیه استانی ایتالیا مواردی همچون سن، میزان درآمد سالانه خانواده، وضعیت مسکن در ایران و تعداد خواهران و برادران، مورد بررسی قرار میگیرد نه سوابق تحصیلی متقاضی.
بورسیه استانی موارد زیر را پوشش می‌دهد:
- معافیت از پرداخت شهریه دانشگاه
- خوابگاه رایگان + یک وعده غذای رایگان (در روز) + کمک‌هزینه نقدی تا ۳۰۰۰ یورو در سال و در صورت عدم اختصاص خوابگاه و غذا به متقاضی، کمک‌هزینه تا ۵۲۰۰ یورو در سال خواهد بود
- تخفیف استفاده از حمل و نقل عمومی
- بورسیه استعدادیابی ایتالیا
یکی دیگر از معروف‌ترین بورسیه‌های دولتی ایتالیا برای ایرانیان،بورسیه استعدادیابی (Invest Your Talent in Italy) است. این برنامه به دانشجویان دوره‌های کارشناسی ارشد و تحصیلات تکمیلی که اهل کشورهایی ازجمله ایران هستند، کمک‌هزینه اعطا می‌کند.این برنامه را که به دانشجویان تحصیلات تکمیلی برای کاریابی در زمینه‌هایی مانند مهندسی، معماری، طراحی، فناوری‌های پیشرفته، اقتصاد و مدیریت کمک می‌کند، وزارت امور خارجه ایتالیا، آژانس تجارت ایتالیا و Uni-Italia پشتیبانی می‌کنند. مبلغ بورسیه ۸۱۰۰ یورو برای هر سال تحصیلی (۹ ماه) و معادل ۹۰۰ یورو در ماه است.
- بورسیه وزارت امور خارجه ایتالیا
یکی دیگر از بورسیه های دولتی ایتالیا بورسیه وزارت امور خارجه و همکاری‌‌های بینالمللی ایتالیا است. وزارت امورخارجه ایتالیا هر ساله بورسیه تحصیلی را برای دانشجویان بین المللی در ایتالیا تحصیل می‌کنند و شهروندان ایتالیایی که در خارج از ایتالیا زندگی می‌کنند در نظر میگیرد. هدف از این بورسیه افزایش همکاری فرهنگی بین المللی، گسترش زبان ایتالیایی و ارتقاء سیستم اقتصادی و تکنولوژی ایتالیا در سراسر جهان است. اطلاعات بیشتر در مورد انواع بورسیه های دولتی ایتالیا»
این تعداد بالای بورسیه‌های دولتی، در کنار تحصیل در دانشگاههای قدیمی و تاریخی این کشور، موجب شده تا ایتالیا به یکی از ایده آل ترین مقاصد تحصیلی در بین دانشجویان بینالمللی تبدیل شود. در جدیدترین رتبه‌بندی صورت گرفته توسط موسسه QS، یکی از وب‌سایت‌های معتبر و مطرح در زمینه ارزیابی و رتبه‌بندی دانشگاههای جهان، ایتالیا با داشتن ۳۶ دانشگاه در بین هزار دانشگاه برتر جهان یکی از کشورهای برجسته در این زمینه به شمار می‌رود. بدون شک کسب مدرک دانشگاهی از این موسسات طراز اول جهانی برتر می‌تواند شرایط و فرصت مناسبی برای دانشجویان فراهم کند تا از طریق تحصیل در ایتالیا، پلی برای اقامت خود در قاره اروپا بسازند. در زیر می توانید نام برخی از برترین دانشگاههای ایتالیا به همراه جایگاه آن در جدیدترین رتبه‌بندی QS در سال ۲۰۲۱ را مشاهده کنید.
- دانشگاه پلی‌تکنیک میلان (رتبه ۱۳۷)
- دانشگاه بولونیا (رتبه ۱۶۰)
- دانشگاه ساپینزا رم (رتبه ۱۷۱)
- دانشگاه نرماله (رتبه ۲۰۴)
- دانشگاه پادوا (رتبه ۲۱۶)
- دانشگاه میلان (رتبه ۳۰۱)
- دانشگاه پلی‌تکنیک تورین (۳۰۸)
- دانشگاه پیزا (۳۸۳)
- دانشگاه ناپل (۳۹۲)
برای مشاهده دیگر دانشگاههای حاضر در این لیست میتوانید به صفحه برترین دانشگاه های ایتالیا در جدیدترین رتبه‌بندی QS در سال ۲۰۲۱ مراجعه کنید.
جمع بندی
با‌توجه‌به مطالب مذکور و شرایط فراهم‌شده برای تحصیل در ایتالیا، می‌توان گفت که تشویق به اعزام دانشجو به ایتالیا از دیگر کشورهای جهان، به‌خصوص آسیا، جزو سیاست‌های آموزشی و البته پولی این کشور برای بهره‌مندی از حضور دانشجویان بینالمللی است. البته این موضوع بسیار اهمیت دارد که فقط محبوبیت کشور نمی‌تواند عامل مناسبی برای انتخاب مقصد تحصیلی باشد و این انتخاب ممکن است با‌توجه‌به دید هر فرد یا دانشجو متفاوت باشد. بنابراین اگر به‌دنبال کسب تجربۀ تحصیل در خارج از کشور هستید، زمان زیادی برای جمع‌آوری اطلاعات باید صرف کنید و با مقایسۀ شرایط تحصیل در هر کشور، هزینههای تحصیل و زندگی، اعتبار دانشگاه و فرصتهای شغلی مربوط به رشتۀ مدنظر، مقصد تحصیلی مناسب خود را برگزینید. درصورت انتخاب ایتالیا برای کسب تجربۀ ارزشمند تحصیل در اروپا، مطالب زیر را به‌دقت مطالعه کنید.
