هزینه تحصیل در آلمان یک فاکتور بسیار مهم برای دانشجویان بین‌المللی جهت تحصیل در دانشگاه‌های آلمان است. به لطف تحصیل رایگان در دانشگاه‌های دولتی و البته معتبر آلمان، هر ساله هزاران دانشجوی بین‌المللی از سراسر جهان ( ایران، هند، چین، آمریکا و …) به دنبال اخذ پذیرش از یکی از دانشگاه‌های معتبر آلمان هستند. به‌طور کلی در تمام رشته‌های تحصیلی و در همه مقاطع امکان تحصیل رایگان در آلمان وجود دارد. عموماً دانشگاه‌های دولتی آلمان (غیر از دانشگاه‌های ایالت بادن-وورتنبرگ) شهریه‌ای از دانشجویان دریافت نمی‌کنند. البته دانشگاه‌ها مبغلی (حدود ۶۰۰-۳۴۰ یورو در سال) را تحت عنوان هزینه ثبت نام از دانشجویان دریافت می‌کنند. در این مطلب هزینه‌های تحصیل در آلمان و البته هزینه‌های زندگی حین تحصیل را مورد بررسی قرار می‌دهیم.

آلمان در واقع یکی از کشور‌های مهم دنیا در زمینه تحصیل و آموزش است. سیاست‌های آموزشی این کشور موجب شد تا تحصیل در آلمان برای تمامی افراد ( کلیه دانشجویان بین‌المللی از سراسر جهان) رایگان باشد. کشور آلمان معتقد است که «آموزش» از «تجارت» کاملاً جدا است و همچنین بر این باور است که دسترسی رایگان به آموزش، رشد اقتصادی و رفاه را برای جمعیت گسترده‌ای از افراد تضمین خواهد کرد. یکی دیگر از دلایل وجود دانشگاه های رایگان در آلمان این است که دولت این کشور قصد دارد افراد بسیار باهوش و با استعداد را جذب کرده و از این طریق به اهدافی که مد نظر دارد دست پیدا کند. البته علارغم این سیاست کلی تنها ایالت بادن-وورتنبرگ در این کشور هزینه تحصیل از دانشجویان ( بعد از سال ۲۰۱۷) دریافت می‌کند. در واقع  از سال ۲۰۱۷ به بعد، دانشگاه‌های دولتی در ایالت بادن-وورتمبرگ از دانشجویان غیراروپایی شهریه دریافت می‌کنند که این شهریه معمولاً معادل ۳۰۰۰ یورو در سال (۱۵۰۰ یورو برای هر نیم‌سال) است. البته برای تحصیل در دومین رشته (صرف نظر از مقطع تحصیلی)، دانشجویان مبلغی معادل ۱۳۰۰ یورو در سال (۶۵۰ یورو در هر ترم) می‌پردازند. این دانشگاه‌ها عبارتند از:

  • دانشگاه فرایبورگ
  • دانشگاه اشتوتگارت
  • دانشگاه کونستانست
  • مؤسسه فناوری کارلسروهه
  • دانشگاه مانهایم
  • دانشگاه ابرهالرد کارلس توبینگن
  • دانشگاه اولم (ULM).

هزینه تحصیل در آلمان در مقطع کارشناسی

اگر به دنبال تحصیل در مقطع کارشناسی در آلمان هستید و گواهینامه دوران تحصیلی متوسطه تان برای پذیرش مستقیم از دانشگاه های آلمان کافی نیست، می بایست اقدام به اخذ پذیرش از کالج کنید. در واقع تنها آن دسته از متقاضیانی می‌توانند مستقیما اقدام به اخذ پذیرش از دانشگاه های آلمان کنند که قبولی در کنکور سراسری را داشته باشند یا در یکی از دانشگاه های ایران ( حداق سه ترم) مشغول به تحصیل باشند. تحصیل در کالج‌های دولتی آلمان به طور معمول رایگان است اما با این وجود ممکن است در بعضی از دوره‌ها و بسته به نوع کالج از شما شهریه (مبلغی معادل ۱۰۰ تا ۴۰۰ یورو در هر ترم) دریافت شود. البته تحصیل در کالج‌های خصوصی با پرداخت شهریه همراه است.

هزینه تحصیل در آلمان در مقطع کارشناسی ارشد

یکی از نکات مهمی که می‌باست در زمان پذیرش از دانشگاه‌های آلمان به آن توجه کرد نوع رشته است. رشته‌های تحصیلی در مقطع کارشناسی ارشد در آلمان به دو دسته تقسیم می‌شوند و هزینه تحصیل با توجه به نوع رشته انتخابی، متفاوت است. این دو دسته عبارتند از:

  • رشته‌های Consecutive: این دسته از رشته‌ها مرتبط با رشته تحصیلی فرد در مقطع کارشناسی بوده و تحصیل در آنها رایگان است.
  • رشته‌های Non-consecutive: این دسته از رشته‌ها لزوماً با رشته تحصیلی فرد در مقطع کارشناسی مرتبط نیستند. در حقیقت این دسته از رشته‌ها برای افرادی مناسب است که به دنبال یادگیری مهارت‌های جدید هستند. به طور متوسط هزینه تحصیل در رشته‌های Non-consecutive برابر ۵۰۰ یورو در هر ترم (نیم‌سال تحصیلی) بوده که این هزینه در بعضی دانشگاه‌ها بیشتر است. برای تحصیل در این دسته از رشته‌ها علاوه بر مدرک کارشناسی، سابقه کار عملی و حرفه‌ای نیز مورد نیاز است.

با وجود اینکه تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد در بیشتر دانشگاه‌های این کشور رایگان است اما دانشجویان برای تحصیل در تعدادی از دانشگاه‌ها و رشته‌ها باید شهریه پرداخت کنند. دانشجویان سراسر دنیا (اروپایی و غیراروپایی) می‌توانند به صورت رایگان به تحصیل در آلمان در مقطع کارشناسی ارشد بپردازند اما در این میان استثناهایی نیز وجود دارد. در ادامه به نکاتی درباره هزینه تحصیل در آلمان در مقطع کارشناسی ارشد خواهیم پرداخت:

شهریه دانشگاه‌ها برای دانشجویان بین‌المللی و دانشجویان آلمانی یکسان است که البته این قاعده برای دانشگاه‌های ایالت بادن-وورتمبرگ وجود ندارد. به عبارت دیگر دانشجویان غیر اروپایی برای تحصیل در دانشگاه‌های (دولتی) این ایالت باید هزینه‌ای برابر ۱۵۰۰ یورو در هر ترم (نیم‌سال تحصیلی) بپردازند. برای اطلاعات بیشتر درمورد این دانشگاه‌ها به صفحه تحصیل رایگان در آلمان مراجعه کنید.

هزینه تحصیل در آلمان در مقطع کارشناسی ارشد علاوه بر شهریه دانشگاه شامل هزینه‌های دیگری نیز است که باید توسط تمامی دانشجویان (حتی دانشجویانی که در دانشگاه‌های رایگان تحصیل می‌کنند) پرداخت شود. این هزینه‌ها عبارتند از:

هزینه ترم: این هزینه که در آلمانی با عنوان Semesterbeitrag شناخته می‌شود به هزینه‌های اجرایی و هزینه ثبت‌نام اولیه گفته می‌شود. هزینه ترم معمولاً بین ۵۰ تا ۲۵۰ یورو برای هر ترم (نیم‌سال تحصیلی) است.

هزینه بیمه سلامت: بیمه سلامت برای تمامی دانشجویان در آلمان ضروری است که البته دانشجویان اروپایی که کارت بیمه سلامت (EHIC) دارند از دریافت بیمه سلامت در آلمان معاف هستند اما دانشجویان دیگر باید برای دریافت بیمه سلامت اقدام کنند. هزینه بیمه سلامت عمومی برای افراد زیر ۳۰ سال برابر ۸۰ یورو در ماه بوده که بعد از این سن به ۱۶۰ یورو در ماه افزایش می‌یابد.

همان‌طور که پیش‌تر ذکر شد، تحصیل در رشته‌های Non-consecutive رایگان نیست و دانشجویان (بسته به رشته و دانشگاه مورد نظر) باید هزینه‌ای برای تحصیل در این رشته‌ها پرداخت کنند.

هزینه تحصیل در آلمان در مقطع کارشناسی ارشد در دانشگاه‌های خصوصی نسبت به دانشگاه‌های دولتی بالاتر است. همچنین ممکن است که شهریه این دانشگاه‌ها برای رشته‌های Consecutive و Non-consecutive برابر باشد.

هزینه تحصیل در آلمان در مقطع دکتری

تحصیل در مقطع دکتری در آلمان، عموماً برای تمامی دانشجویان (صرف نظر از ملیت) رایگان است اما با این وجود، دانشجویان باید هزینه‌های مربوط به ترم را که مبلغی برابر ۱۵۰ تا ۲۰۰ یورو است، بپردازند. دانشجویان بین‌المللی برای تحصیل در مقطع دکتری با بورسیه‌های متعددی روبرو هستند. برخی از این بورسیه‌‌ها که هزینه مربوط به زندگی را حین تحصیل در آلمان پوشش می‌دهند، عبارتند از:

  • گرنت دانشجویی (Student grant): سوپروایزر و یا همان استاد راهنما، هر ماه برای دریافت گرنت به مبلغ ۱۲۵۰ یورو در ماه از مؤسسه ملی آموزشی آلمان اقدام می‌کنند. (توجه: در این مورد استادان برای دریافت گرنت برای دانشجو در مؤسسه ملی آموزش آلمان نام‌نویسی می‌کنند.)
  • بورسیه دآدِ (DAAD: The German Academic Exchange Service): بورسیه‌ای است که از طرف مؤسسه مبادلات آکادمیک آلمان، به مبلغ ۱۲۰۰ یورو در هر ماه به دانشجویان خارجی که در حال تحصیل در مقطع دکتری هستند، اهدا می‌شود.
  • استیپندیوم پلاس (Stipendium Plus): این بورسیه که توسط گروهی متشکل از ۱۳ سازمان، ایجاد شده است، در هر ماه مبلغی به میزان ۱۳۵۰ یورو برای دانشجویان بین‌المللی در نظر می‌گیرد.

برنامه‌های متعددی برای بورسیه در آلمان وجود دارد که تحصیل در این مقطع را برای دانشجویان بین‌المللی بیش از پیش مناسب می‌کند. افرادی که می‌خواهند برای دوره ساختاریافته اپلای کنند، بهتر است برای دریافت بورسیه نیز اقدام کنند تا در صورت پذیرفته شدن درخواست آنها برای دریافت بورسیه مبلغی به میزان ۱۰۰۰ تا ۱۴۰۰ یورو در ماه به آنها ارائه داده شود.

هزینه زندگی دانشجویی در آلمان

به لطف دانشگاه‌های رایگان، هزینه زندگی دانشجویی در آلمان به طور متوسط ۶۰۰ تا ۸۰۰ یورو در ماه است که در مقایسه با اکثر کشورهای دیگر اروپایی، مقرون به صرفه است.  با این وجود هزینه‌های زندگی در این کشور تا حد زیادی وابسته به نوع زندگی‌ شما و شهری که در آن زندگی می‌کنید، است. برای مثال اجاره ماهیانه، هزینه خوراک و پوشاک در شهرهای صنعتی بزرگ، گران‌تر از شهرهای کم‌جمعیت است. در صورت مدیریت هزینه مسکن، خوراک و حمل و نقل، پرداخت هزینه‌های دیگر تا حد زیادی آسان خواهد شد. برای کم کردن هزینه زندگی در آلمان، دانشجویان بین‌المللی می‌توانند شهرهای ارزان‌تر را برای تحصیل انتخاب کنند. برای کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید به صفحه هزینه زندگی در آلمان مراجعه کنید.

بورسیه های تحصیلی در آلمان

هر چند هزینه تحصیل در آلمان رایگان است و این موضوع می‌تواند کمک کند تا دانشجویان بدون استرس کمتری به تحصیل مشغول شوند، بورسیه های تحصیلی متعددی در این کشور وجود دارد که می‌تواند کمک بزرگی برای تامین هزینه‌های زندگی در حین تحصیل در آلمان باشد. البته دریافت این بورسیه‌ها و کمک هزینه‌های تحصیلی بر اساس شایستگی است و متقاضیان می‌بایست از شرایط و ضوابط خاص مربوط به بورسیه تحصیلی برخوردار باشند. برای مثال یکی از بورسیه های تحصیلی در آلمان بورسیه DAAD است. سرویس تبادل دانشگاهی آلمان یا DAAD، بورسیه‌های زیادی را برای دانشجویان بین‌المللی در مقاطع تحصیلی مختلف ارائه می‌کند.

از دیگر بورسیه های تحصیلی در آلمان می توان به اراسموس پلاس (+Erasmusاشاره کرد. این مؤسسه که بزرگ‌ترین ارائه دهنده بورسیه تحصیلی در اتحادیه اروپا است، توسط کمیسیون اروپا اداره می‌شود و دانشجویان بین‌المللی را برای تحصیل در اروپا حمایت مالی می‌کند. این مؤسسه کمک‌هزینه‌ای برای پوشش هزینه زندگی برای کسانی که در یک برنامه تبادل برای تحصیل در اروپا شرکت می‌کنند، فراهم می‌کند. برای کسب اطلاعات بیشتر به صفحه بورسیه های تحصیلی در آلمان مراجعه کنید.

برای کسب اطلاعات در زمینه شرایط اخذ ویزای تحصیلی آلمان می‌توانید به صفحه مربوطه مراجعه کنید.

منبع:

https://www.studying-in-germany.org/germany-will-reintroduce-tuition-fees-non-eu-students

https://www.topuniversities.com/student-info/student-finance/how-much-does-it-cost-study-germany